Kadın cephesinde şaşırtıcı gelişmeler

Cuma günü açıklanan Kasım ayı işgücü istatistikleri hayli şaşırtıcı gelişmeleri açığa çıkardı. İşsizlik oranı bir yıl öncesine kıyasla 0.4 yüzde puan artarak yüzde 9,4’e yükseldi. Şaşırtıcı olan bu değil. Zaten artış bekleniyordu. 2012’de büyümenin yüzde 2,5 civarı gibi oldukça düşük bir düzeye gerilediğini biliyoruz. Düşük büyümenin istihdamı yeterince artıramaması, dolayısıyla işsizlikte artışa neden olması beklenirdi. Ancak gelişmeler bu basit nedenselliği doğrulamıyor. İşsizlik artış eğiliminde ama istihdam yetersiz kaldığı için değil işgücü daha hızlı arttığı için.

Kasım 2011’den Kasım 2012’ye işgücüne 1milyon 225 bin kişi eklendi. Eylül ve Ekim rakamları işgücünde sıra dışı bir artışın işaretlerini veriyordu. Kasım rakamları sıra dışılığı adeta bir muammaya dönüştürdü. Hane halkı işgücü anketlerinin yeni serisinin yayınlanmaya başladığı 2005’ten Kasım 2012’ye işgücü artışı hiç bu kadar yüksek olmamıştı. Kriz öncesi ortalama eğilim 600 bin civarındaydı. Kriz sonrasında ortalama artış 700 binin üzerine çıktı. Ama bir milyonu geçen bir artış oldukça şaşırtıcı. İstihdam artışı da öyle. Çalışan sayısı bir yılda 1 milyon 24 bin kişi arttı. Büyüme bu kadar düşmüşken istihdamın bu kadar artması da hiç normal değil. Bu yüksek artış çok büyük ölçüde hizmet sektörünün istihdam iştahından kaynaklandı. (Bkz. 13 Aralık tarihli, “İstihdamı hizmetler sürüklüyor”). İşsiz sayısı da sonuçta 201 bin artmış oldu.

İşsizlik kadınlarda artı erkeklerde düştü

Ne var ki, bu şaşırtıcı gelişmelerden daha da şaşırtıcı olanı bu olağanüstü yüksek artışların çok büyük ölçüde kadınlardan kaynaklanmış olması. Kasımdan Kasıma işgücü 1 milyon 225 bin arttı demiştik. 668 binini kadınlar oluşturuyor. Keza 1 milyon 24 binlik istihdam artışının 497 bini kadın. Yani işgücü ve istihdam artışlarının yaklaşık yarısı kadınlardan kaynaklanmış durumda.  Oransal artışlar daha da çarpıcı: Kadın işgücünün yüzde 8,6, istihdamın da yüzde 7 oranında arttığı görülüyor. Sonuç olarak işsizler ordusuna eklenen 201 kişinin 171 bini kadın. Bu bakımdan kadın işsizlik oranındaki zıplama şaşırtıcı değil. Kasım 2011’de yüzde 10,4 olan işsizlik oranı geçen Kasında yüzde 11,4 yükselmiş. Erkek işsizlik oranında ise, sıkı durun, az da olsa düşüş var. Yüzde 8,6’dan 8,5’e geriliyor.

Kadın istihdamındaki olağanüstü artışın tarımdan kaynaklandığını düşünebilirsiniz. Ama çok yanılırsınız. Tarımda kadın istihdam artışı 14 binden ibaret. Bu artışın kendi işini yaratmaya çalışan kadınlardan kaynaklanmış olabileceğini de düşünebilirsiniz. Yine yanılırsınız. Kendi hesabına çalışan kadın artışı sadece 24 bin. Uzatmayalım 497 binlik kadın istihdam artışının 405 bini ücretlilerden oluşuyor. Durun daha bitmedi. Bu 405 binin yüzde 47’si yüksek öğrenim mezunu, yüzde 46’sı ise ilköğretimden daha düşük eğitime sahip. Lise mezunlarının payı yüzde 7’den ibaret. Tek kelimeyle tuhaf! Yaşları itibariyle de baktım. Bu 405 bin ücretli kadının yüzde 44’ü 30-39 yaş aralığında, yüzde 47’si de 40-54 aralığında. Yani ezici çoğunluk orta yaşta. Bütün bu olgular açıklanmaya muhtaç bilmeceler.

Peki ne oldu da kadınlarımızın çalışma aşkı birden depreşti? Doğrusu bilmiyorum. Önce kadın işgücünde ve istihdamda bir süredir gözlemlenen olağanüstü artışların kalıcı olup olmadığına bakmak lazım. Biraz daha bekleyelim. Eğer bir ölçme sorunu yoksa daha kapsamlı ve ayrıntılı bilgiye ihtiyaç var. Bunun için de 2012 yılının mikro datasının yayınlanmasını beklemek gerekiyor. Umarım kadınlarımızın çalışma aşkı kalıcıdır. Buna ihtiyacımız var.