Not artışının ekonomik ve siyasal sonuçları

Heyecanla beklenen artış nihayet geldi. Derecelendirme kuruluşu Fitch yabancı para cinsinden kredi notumuzu BBB’ye yükselterek yatırım yapılabilir seviyeye getirdi. Daha teknik ifadeyle açıklayacak olursak, Fitch döviz cinsinden Hazine borçlanma kağıtlarının geri ödeme riskinin yatırım yapılabilecek kadar düşük olduğunu ilan etti. Piyasalarda bir ülkenin borçlanma riskinin barometresi olan risk primi farkları Türkiye’nin zaten yatırım yapılabilir ülkelerin riskine sahip olduğunu çoktan tescil etmişti. Yine de Fitch’in bu durumu kabul etmesi muazzam yankı uyandırdı. Yerden yere vurduğumuz derecelendirme kuruluşlarını demek hala çok önemsiyormuşuz.

 

            Önemsediğimize göre Fitch’in bu kararı hangi gerekçelere dayandırdığını, not artışının sonuçlarına ve notu korumanın muhtemel güçlüklerine yakından bakalım. Önce bir itirafta bulunayım. Bir hafta kadar önce bir haber kanalında not arştı beklentim sorulduğunda Fitch’in durağandan pozitife geçeceğini, ancak bir kaç ay daha dengeleme sürecini izledikten sonra not arştı yapacağını beyan etmiştim. Yanıldım. Ama öyle anlaşılıyor ki, Fitch’in karar komitesinde not arştı bir oy farkla 5’e karşı 4 oyla alınabilmiş. Deme ki, komitede tereddüt eksik değilmiş.

 

Artışın gerekçeleri

 

            Fitch gerekçelerini şöyle açıklıyor: Türkiye ekonomisinin yumuşak inişe doğru ilerlemesi, yakın dönem makro finansal risklerdeki iyileşme, kamu borcundaki azalış, güçlü bankacılık. Bu gerekçelerin içinde yeni ve kritik olanı “yumuşak inişe doğru ilerleme”. Diğer üçü zaten öteden beri genel  kabul gören gerekçeler. “Yumuşak iniş”ten kasıt malum: İhracat ithalattan hızlı artacak, bu sayede cari açık GSYH’ya kıyasla azalmaya devam ederek kur şoku, ekonomik kriz ve geri ödeme riskini azaltmış olacak. Bu yıl sonu itibariyle Fitch cari açık oranını yüzde 7,2, kamu borç oranını da yüzde 37 olarak tahmin ediyor. Katılıyorum.

 

            Geçen yılın 3. çeyreğinden itibaren ihracat ithalattan daha hızlı artıyor, diğer ifadeyle net ihracat pozitif tarafa geçmiş durumda. Büyümeyi de iç talep değil esas olarak net ihracat sürüklüyor. Ancak sorun şu ki büyüme Hükümet’in beklentilerinin altında seyrediyor. Bu yıl için Orta Vadeli Program yüzde 4 büyüme öngörüyordu. Oysa Fitch’in de belirttiği gibi büyüme hızı yüzde 3 civarına düşmüş durumda. Bu yıl için düşük büyümeyi piyasalar da Hükümet de kabullenmiş durumda. Kritik nokta gelecek yıllarda büyümenin nasıl bir seyir izleyeceği.

 

Büyüme düşük kalırsa

 

            Bu konudaki görüşümü bu köşede sık sık ifade ediyorum: Yapısal reformlar acilen devreye girmediği takdirde Türkiye orta vadede yüzde 3-4 arasında seyredecek yetersiz bir büyüme oranına mahkum olabilir. İşsizliği artırması kaçınılmaz olan düşük büyümeyi Hükümet üç seçimi kapsayan 2013-15 döneminde kaldırabilir mi? Doğrusu çok kuşkuluyum. Hükümet büyümeyi tekrardan iç talebe dayandıracak politikalara yönelebilir. Böyle bir gelişme notun geri alınma riskini de gündeme getirecektir.

            Bu bağlamda Fitch’in 2013 ve 2014 büyüme tahminleri önem kazanıyor. Bu kuruluş gelecek yıl büyüme oranını yüzde 3,8 ardından da yüzde 4,5 olarak tahmin ediyor. Bu oranları da “sürdürülebilir” büyüme olarak tanımlıyor. Yüzde 4’ün altında büyümeyi işsizlik açısından yetersiz bulduğumu bu nedenle de bu düzeydeki büyümeyi “yumuşak” değil “tatlı sert” iniş olarak adlandırdığımı biliyorsunuz. Buna karşılık işsizliğin Fitch’in kapsama alına girmediğini de biliyoruz.. İşi icabı cari açığa, kamu borç oranına, banka sistemine bakıyor. Ancak seçim döneminde demokratik bir Hükümet’in işsizliği görmezden gelme lüksü yok .